2004年，国际足联最终认定“中国是足球运动的发源地”，这与中国古代体育项目蹴鞠历史悠久且流传两千余年密切相关。据史料记载，蹴鞠起源于齐国故都临淄，早在春秋战国时期，民间就已流行起娱乐性的蹴鞠游戏了。在史学文献《战国策》和《史记》上，都曾这样描述当时临淄的富实：“甚富而实，其民无不吹竽、鼓瑟、击筑、弹琴、斗鸡、走犬、六博、蹋鞠者。”唐代时，还发展出了女子蹴鞠，至宋代，更是出现了专门的蹴鞠机构，它们可以说是中国乃至世界上最早的足球俱乐部组织。
【来源：科普中国】
声明：此文版权归原作者所有，若有来源错误或者侵犯您的合法权益，您可通过邮箱与我们取得联系，我们将及时进行处理。邮箱地址：jpbl@jp.jiupainews.com
足球是一项历史悠久的古老运动，一种用脚控制球的球类运动。足球运动对抗性很强，运动员利用规则允许的各种动作，包括跑、停、转、倒地、跳跃、碰撞等，与对手展开激烈的竞争。比赛时间长，比赛场地大，是其他运动项目望尘莫及的。
现代足球起源于英国，再从英国传到欧洲。在中世纪的英国，足球已经成为许多年轻人热衷的活动。他们在狭窄的街道上追着球跑，经常把球踢到街上人们的窗户上。所以英国国王不得不禁止足球。在12世纪到16世纪之间，英国国王颁布四次“足球禁令”。但由于足球的特殊魅力，禁令最终未能使其消亡。
从欧洲到全世界，现代足球已经成为最受欢迎的运动，被称为世界第一运动！足球起源于中国古代的一种球类运动“蹴鞠”，后通过阿拉伯人传到欧洲，发展成为现代足球。所以，足球的故乡是中国。
2004年初，国际足联确认足球起源于中国，蹴鞠是最早有记载的足球活动。《战国策》和《史记》是记载蹴鞠最早的文献典籍。前者描述了两千多年前春秋战国时期齐国境内流行的蹴鞠活动，后者记载了蹴鞠是当时训练士兵、考核士兵体质的一种方式。
蹴鞠在齐国的流行与其繁荣的经济、丰富的思想文化、发达的科技和尚武的社会风尚密切相关。齐国的大多数国王都喜欢打猎，学习武术；齐国是先秦诸子中产生政治家、思想家、经济学家、军事家和军事理论家最多的国家。齐国的军事科学最为发达，有“齐国兵学甲天下”之说。在齐桓公和管仲时期，它是一个强大的国家，以军事征服为基础统治诸侯。到了战国时期，齐军以马壮力大，作战勇猛著称。
1862年，世界上第一个足球俱乐部在英国诺丁汉郡成立。英格兰成立了第一个足球协会，统一了足球的规则。人们称这一天为现代足球的诞生日。这次制定的足球规则有14条，是今天足球规则的基础。
从1900年第二届奥运会开始，足球被列为奥运会正式比赛项目，但不允许职业运动员参加。1904年5月21日，国际足联在巴黎成立。1904年，由英国、法国、荷兰、比利时、西班牙、瑞典和瑞士七个国家的足球协会在法国成立了国际足球联合会。
自1930年起，世界足球锦标赛(又称世界杯)每四年举行一次，取消了对职业运动员的限制。
足球·蹴鞠
Ĉina origino de futbalo
第22届世界杯足球赛酣战正浓，世语君也激情满满地观战中，我们的世界语专家拉斐尔恰恰来自巴西这个在最新排名中高居全球第一的足球大国，天然对足球和足球文化有着浓厚的兴趣，特为此写了一篇探源足球历史的文章。那么，你知道足球起源于中国吗？你知道足球发源于中国的哪里吗？这些“冷知识”可都是经过国际足联、亚足联、中国国家体育总局共同确认的哦，一起来看！
En la 20-a de novembro 2022 okazis la 22-a futbala mondpokalo de FIFA en Kataro kaj la mondo pli kaj pli interesiĝas pri tiu sporto. Ĉu vi scias, ke futbalo havas sian originon en Ĉinio? La 15-an de julio 2004, post pluraj diskutoj inter fakuloj kaj eminentaj spertuloj pri historio de sportoj, arkeologio kaj Qi-kulturo, FIFA, Azia Federacio pri Futbalo kaj la Ĝenerala Administracio pri Sportoj de Ĉinio kune konfirmis, ke la antikva ĉina sporto cuju, devenigita en Linzi de Ĉinio, estas praformo de futbalo, sekve Linzi estis agnoskata kiel naskiĝloko de futbalo.
2022年11月20日，第22届世界杯足球赛在卡塔尔正式拉开帷幕，全世界对这项运动的兴趣也越来越浓厚。但是，你知道足球起源于中国吗？2004年7月15日，经过体育史专家、考古学家、齐文化专家等多次论证，国际足联、亚足联、中国国家体育总局共同确认：起源于山东临淄的古代蹴鞠运动是足球的原始形式，因此临淄被公认为足球的发源地。
Cuju-ludado en korto de la muzeo pri futbalo de Linzi
临淄足球博物馆内的蹴鞠表演
Nuntempe Linzi estas distrikto de la urbo Zibo en Shandong-provinco de orienta Ĉinio. Tie estis konstruita muzeo pri futbalo por rakonti la historion kaj evoluadon de cuju laŭ tempopaso. Ene de la muzeo estas korto, kie vizitantoj povas spekticuju-ludadon kaj eĉ provi ĝin! La muzeo ankaŭ konservas dokumentojn kaj memoraĵojn pri la agnosko de Linzi kiel naskiĝloko de Futbalo, kaj pri la nuntempa futbalo. Inter la eksponaĵoj troviĝas cuju-pilko subskribita de Pelé, brazilano konsiderata la reĝo de futbalo.
临淄位于中国山东省淄博市，那里建造了一座足球博物馆，讲述蹴鞠的历史和演变。博物馆内有一个院子，游客可以在这里观看蹴鞠比赛，甚至可以亲自笔划两下！博物馆还保存了关于认可临淄为足球发源地的文件以及与当代足球运动相关的纪念品。展品中有一个蹴鞠球，上面有球王贝利的签名。
Cu signifas piedbati, kaj ju estas la nomo de pilko farita el ledo, sekve cuju litere signifas "piedbati pilkon". Tiu sporto ekaperis kaj ekdisvolviĝis dum la periodoj Printempo kaj Aŭtuno (722-481 a.K.) kaj Militantaj Regnoj (475-221 a.K.), kiam Linzi estis la ĉefurbo de Qi-regno. Dum Han-dinastio (206 a.K.-220), cuju rapide disvolviĝis kaj populariĝis, kaj en la dinastioj Tang (618-907) kaj Song (960-1279) la sporto spertis sian gloran epokon. En la dinastioj Yuan (1206-1368), Ming (1368-1644) kaj Qing (1616-1911), la sporto malpopulariĝis iom post iom pro diversaj kialoj.
蹴鞠的蹴是踢的意思，鞠指的是皮球，所以“蹴鞠”的字面意思是“踢球”。这项运动出现并开始发展于春秋（公元前 722-481 年）和战国时期（公元前 475-221 年），当时临淄是齐国的首都。到了汉代（公元前206-220年），蹴鞠迅速发展并流行开来，在唐（618-907）、宋（960-1279）两代，蹴鞠运动迎来了辉煌时期。而在元（1206-1368）、明（1368-1644）和清（1616-1911），由于各种原因，这项运动逐渐不再流行。
Cuju-pilko subskribita de Pelé, la reĝo de futbalo
球王贝利签名的蹴鞠球
La ekapero de cuju en Linzi tute ne okazis pro hazardo, sed kiel rezulto de la disvolviĝo de tiu grava ĉefurbo kun centmiloj da homoj. Tie vigle disvolviĝis meti-industrio, stimulante komercon kaj la kulturan vivon. Lokaj homoj ĝuis komfortan vivon kaj volis amuziĝi, tiel naskiĝis novaj distraĵoj, inter ili estis cuju. La unua mencio al la sporto aperas en la registroj de la periodo Militantaj Regnoj, dum rakonto pri vizito de la fama politika strategiisto Su Qin al la reĝo Xuan de Qi.
蹴鞠出现于临淄绝非偶然，而是这个拥有数十万人口的重要都城发展的结果。当时，手工业在临淄蓬勃发展，刺激了商业和文化生活。当地人生活安逸，新的娱乐项目也就应运而生，蹴鞠就是其中之一。这项运动最早记载于《史记·苏秦列传》，苏秦游说齐宣王时形容临淄：“甚富而实，其民无不吹竿、鼓瑟、蹋鞠者”。
En Han-dinastio, la sporto estis tre populara, kaj pli ofte aperas en historiaj registroj. Homoj rimarkis, ke cuju-ludado fortikigas la korpon kaj stimulas homojn esti persistemaj kaj laboremaj, sekve ĝi fariĝis parto de armea trejnado. Laŭ la registroj de tiu dinastio, kiam la generalo Huo Qubing iris norden kun sia armeo por militi kontraŭ la hunoj, mankis sufiĉe da manĝaĵo por la soldatoj kaj tio povus efiki sur iliaj fizika kaj mensa sano, sed la generalo solvis la problemon per praktikado de cuju, kio tenis la soldatojn feliĉaj kaj konservis iliajn korpojn fortaj por la bataloj.
在汉代，这项运动非常流行，在历史记载中出现的次数也更多。人们认识到蹴鞠运动可以强身健体，激发人的毅力和吃苦耐劳精神，于是成为军事训练的一部分。据当时的记载，大将军霍去病率军北上讨伐匈奴，士兵们粮食不足，影响了身心健康，但将军通过蹴鞠解决了这个问题，让士兵们心情愉快、身体强壮，以备作战。
Cuju estis parto de trejnado de soldatoj en Han-dinastio.
蹴鞠是汉代士兵军事训练的一部分
Imperiestroj de Han-dinastio ŝatis spekti cuju-ludadon, en kiu ludantoj estis dividitaj en du teamoj por rekte disputi, kaj imperiestro ilin revuis samkiel ili faras okaze de revuo al armeo. Ankaŭ dum Han-dinastio, estis klopodo normigi la ludon per estigo de oficialaj reguloj, kiuj interalie klarigas, ke la pilko devas esti ronda kaj la cuju-ejo kvadrata, spegulante la koncepton de harmonio inter homo kaj naturo. Surbaze de la ekzisto de 12 monatoj en unu jaro, la nombro de ludantoj estis difinita kiel 12, ses en ĉiu teamo.
汉代皇帝喜欢观看蹴鞠表演，球员分成两队直接比赛，而皇帝检阅球员的方式与检阅军队时的方式相同。同样在汉代，已经有了正式的比赛规则来规范比赛，这些规则包括：球必须是圆的，蹴鞠场地必须是方的——这体现了天人合一的理念；根据一年有12个月，队员人数被定为12人，每队6人。
En la dinastioj Tang kaj Song, la reguloj ŝanĝiĝis kaj cuju ne plu estis sporto kun du teamoj rekte disputantaj la pilkon sur la kampo, sed sporto kun kampo dividita en teritorioj de du teamoj (tiam nomitaj "armeoj") en nerekta disputo. Oni ne rajtis invadi la teritorion de la alia armeo. Meze, inter la du teritorioj, estis golejo kun truo en formo de okulo. Sen lasi la pilkon tuŝi la grundon, la ludisto devas ŝoti la pilkon trans la golejo por gajni poenton. Aliflanke, ĉiufoje kiam la pilko tuŝas la plankon, la teamo perdas unu poenton.
到了唐宋，规则又有所变化，蹴鞠不再是两队人马在场上直接争球的运动，而是两队（当时称“军”）之间平分场地，不同场作战。一方不允许侵犯另一方的领地。在两个“领地”中间有一个球门，球门上有一个眼睛形状的洞（即“风流眼”）。在不让球接触地面的情况下，球员必须将球踢过球门才能得分。换句话说，每次球触地，该球队就丢一分。
Alia interesa punkto estas la evoluo de la pilko, kio fariĝis malpli peza laŭ tempopaso, sekve la sporto populariĝis ankaŭ inter virinoj. Dum la periodo Militantaj Regnoj kaj dum la dinastioj Qin (221-206 a.K.) kaj Han, la pilko estis farĉita de solida materialo, sed dum Tang-dinastio oni komencis farĉi ĝin per besta veziko plenigita de aero. La nombro de ledopecoj kreskis iom post iom por igi la pilkon pli ronda, kaj la pilkoj de Song-dinastio, faritaj el 12 ledpecoj, estis jam sufiĉe similaj al tiuj de nuntempa futbalo.
另一个有趣的地方是皮球本身的变化，随着时间的推移，球越来越轻，所以这项运动在女性中也普及起来。在战国时期和秦朝（公元前 221-206 年）和汉代，球是用固体材料填充的，但在唐代，人们开始用充满空气的动物膀胱进行填充。皮片的数量一点一点地增加，外观上更加接近球形，宋代的皮球就由12片皮制成，与现代足球非常相似。
Alia populara stilo de cuju estis konata kiel libera piedpilkado, kio konsistis je elmontrado de sia lerteco pri piedbatado kaj kontrolado de la pilko. Pro tio, ke ĝi postulis nenion krom unu pilko, tiu variaĵo de la sporto fariĝis la plej populara inter la homamaso kaj estis praktikata unuope aŭ en grupoj de ĝis dek homoj. La trukoj kaj movoj en piedpilkado estis konataj per la vorto xieshu, dividitaj en tri grupoj: tiuj pri kontrolado de la pilko per ŝultro, brusto, dorso kaj kapo estis la lerteco de la supra parto de la korpo; kontrolado de pilko per genuo, talio kaj abdomeno estis la lerteco de la meza parto de la korpo; kaj la kontrolado de la pilko per kruroj, piedoj, piedartiko, fingroj kaj kalkano estis la lerteco de la suba parto de la korpo. La kombinado de tiuj tri specoj da lerteco en serio da movoj por kontroli la pilkon korespondis al malsamaj poentaroj. Konkursoj de tiu stilo decuju estis tre similaj al la nunaj konkursoj de liberstila piedpilkado, en kiuj venkas tiu, kiu faras la plej malfacilajn manovrojn per la pilko kun laŭeble malmultaj eraroj.
另一种流行的蹴鞠玩法就是展示一个人踢球和控球的技巧，又称“白打”。因为它只需要一个球就可进行，所以这项蹴鞠运动的变体成为人群中最受欢迎的运动，并且可以单独或以最多十人为一组进行练习。足球中的技巧和动作，统称为“解数”，分为三类：以肩、胸、背、头控球的，是上半身的技巧；以膝、腰、腹控球，是身体中部的功夫；而用腿、脚、脚踝、手指和脚后跟控球是下半身的技巧。这三种技巧的组合意味着一系列的控球动作，对应不同的得分。这种蹴鞠比赛很像现在的花式足球比赛，难度系数最高，失误最少的一方获胜。
Cuju-isto elmontras sian lertecon en xieshu.
蹴鞠艺人展示他的“解数”水平
Pro diversaj problemoj enlande kaj eksterlande, cuju iom post iom malaperis de la ĉiutaga vivo de ĉinoj dum la lastaj tri dinastioj de imperia Ĉinio, kaj estas nuntempe malpopulara. En 2006, la Ŝtata Konsilantaro de Ĉinio agnoskis cuju kiel unu el la unuaj nemateriaj kulturaj heredaĵoj de la lando, estigante gravan paŝon por ĝia revigligo.
出于种种原因，蹴鞠在中国的最后三个封建朝代逐渐从中国人的日常生活中消失，目前也不再流行。2006年，中国国务院批准将蹴鞠列为国家首批非物质文化遗产之一，标志着蹴鞠向再度振兴迈出了重要一步。
